Zdarza Ci się stawiać potrzeby innych przed swoimi?
Wiele osób nieświadomie stawia potrzeby innych przed własnymi, często kosztem swojego zdrowia psychicznego, fizycznego czy emocjonalnego. Dla niektórych jest to sposób na zdobycie akceptacji i uznania, podczas gdy inni mogą czuć, że ich własna wartość zależy od tego, jak bardzo są pomocni lub dostępni dla innych. W takim podejściu kryje się głęboka, podświadoma potrzeba poczucia bycia wartościowym, która często wynika z wcześniejszych doświadczeń emocjonalnych i społecznych.
„Bo to jest jedyny sposób, w jaki umiem funkcjonować…”
Ta refleksja, którą dzielą się osoby stawiające potrzeby innych przed swoimi, ukazuje głęboko zakorzenione przekonanie o własnej wartości. Praca nad zrozumieniem, dlaczego takie schematy zachowań dominują w naszym życiu, może wymagać pracy z podświadomością, gdzie te wzorce zostały zakodowane.
Jedna z kluczowych kwestii, która często wychodzi na powierzchnię w terapii i rozmowach o relacjach, brzmi: „Bycie potrzebną innym daje mi poczucie wartości. Gdybym skupiła się na sobie, miałabym wrażenie, że nie jestem warta uwagi, bo nigdy nie nauczyłam się, jak być wartościową tylko dla siebie.”
To wewnętrzne przekonanie odzwierciedla powszechne zjawisko: wielu ludzi uczy się, że ich wartość zależy od tego, co dają innym, a nie od tego, kim są w swojej istocie.
Skąd bierze się tendencja do stawiania innych na pierwszym miejscu?
Na poziomie psychologicznym i społecznym, tendencja do przedkładania potrzeb innych nad własne często wynika z doświadczeń z wczesnych lat życia. Według psychologa Carla Rogersa, jednym z głównych czynników kształtujących nasze poczucie wartości są doświadczenia z dzieciństwa, w szczególności sposób, w jaki byliśmy traktowani przez najbliższych. Dzieci, które dorastają w środowisku, gdzie miłość i akceptacja były warunkowe – zależne od tego, co robią dla innych lub jak dobrze spełniają oczekiwania – mogą nauczyć się, że ich wartość wynika wyłącznie z tego, co oferują innym.
Ponadto, badania nad relacjami społecznymi pokazują, że osoby, które często stawiają potrzeby innych na pierwszym miejscu, mogą rozwijać "syndrom dobrego człowieka". To oznacza, że ich poczucie wartości jest uzależnione od bycia postrzeganymi jako pomocni, empatyczni i gotowi do poświęceń (Flett, Hewitt, 2016). Takie osoby mogą nieświadomie unikać skoncentrowania się na sobie, ponieważ obawiają się, że odkryją brak wewnętrznej wartości, która nie byłaby związana z tym, co robią dla innych.
Problem, który dotyczy głównie kobiet, ale i mężczyzn
Chociaż ten wzorzec zachowań wydaje się być częstszy wśród kobiet, mężczyźni również doświadczają presji, aby stawiać potrzeby innych przed swoimi. Badania wskazują, że aż 60% kobiet regularnie odczuwa potrzebę zaspokajania cudzych potrzeb kosztem własnych, co związane jest z wychowaniem oraz kulturowymi wzorcami społecznymi (Żak, 2019). W kontekście mężczyzn, odsetek ten wynosi około 40%, jednak ich postawa często wynika z innych przyczyn, takich jak presja społeczna, aby być "silnym" i niezależnym opiekunem rodziny.
W obu przypadkach wpływ na takie postawy mają wczesne doświadczenia i uwarunkowania społeczne. Kobiety są częściej uczone, że ich wartość tkwi w byciu empatycznymi i dbającymi o innych, podczas gdy mężczyźni mogą czuć presję, aby zaspokajać potrzeby rodziny czy partnera, nie zwracając uwagi na własne.
Emocje i uczucia związane z poświęcaniem siebie dla innych
Kiedy ktoś stale stawia potrzeby innych ponad swoje, może to prowadzić do zjawiska zwanego wypaleniem emocjonalnym. Choć na początku może wydawać się, że pomaganie innym daje satysfakcję, na dłuższą metę może prowadzić do uczucia wyczerpania, frustracji i poczucia niezrozumienia. Wewnętrzny konflikt, który wynika z niezdolności do zaspokojenia własnych potrzeb, może również prowadzić do pogłębienia lęków i obniżenia poczucia własnej wartości.
Jak mówi jedna z osób doświadczających takiej dynamiki: „Bycie potrzebną innym daje mi poczucie wartości. Ale gdybym skupiła się na sobie, miałabym wrażenie, że nie jestem warta uwagi, bo nigdy nie nauczyłam się, jak być wartościową tylko dla siebie.”
W tym cytacie zawiera się klucz do zrozumienia emocji związanych z taką postawą. Osoby, które nie nauczyły się doceniać swojej wartości wewnętrznej, szukają potwierdzenia swojej tożsamości i sensu życia poprzez zewnętrzne relacje. Ich poczucie własnej wartości jest uzależnione od innych, co w konsekwencji prowadzi do poczucia nieadekwatności, gdy nie mogą pomagać.
Podświadome przekonania – jak wpływają na nasze decyzje?
Podświadomość kieruje naszymi codziennymi decyzjami i zachowaniami bardziej, niż zdajemy sobie sprawę. Według badań psychologa Johna Bargha, aż 95% naszych działań jest kontrolowanych przez podświadome procesy (Bargh, 1999). Oznacza to, że schematy, które nabywamy w ciągu życia, stają się głęboko zakorzenionymi wzorcami, które mogą kierować naszym zachowaniem, nawet jeśli świadomie pragniemy coś zmienić.
W przypadku osób, które stawiają innych na pierwszym miejscu, w podświadomości może istnieć silne przekonanie, że ich wartość jest związana z tym, co robią dla innych. Może to wynikać z wcześniejszych doświadczeń, w których ich potrzeby były ignorowane, lub wręcz przeciwnie – były nagradzane tylko wtedy, gdy były zgodne z oczekiwaniami innych.
Jak skutecznie pracować z podświadomością, by zmienić wzorce zachowań?
Zrozumienie, skąd pochodzą nasze podświadome przekonania, to pierwszy krok do wprowadzenia pozytywnych zmian. Oto kilka najskuteczniejszych metod pracy z podświadomością:
Hipnoterapia – To jedna z najskuteczniejszych metod dotarcia do głębokich przekonań, które kierują naszymi decyzjami. Badania nad hipnoterapią wykazały, że jest ona skuteczna w przekształcaniu szkodliwych wzorców myślowych i emocjonalnych (Yapko, 2012).
Afirmacje i autosugestia – Powtarzanie pozytywnych stwierdzeń dotyczących siebie może pomóc w przekształcaniu negatywnych przekonań. Techniki afirmacyjne wspierają pracę nad budowaniem poczucia własnej wartości, a regularne stosowanie ich może prowadzić do znaczącej poprawy w postrzeganiu samego siebie (Seligman, 2011).
Techniki mindfulness i medytacja – Badania pokazują, że regularne praktykowanie mindfulness zwiększa samoświadomość i redukuje stres, co pozwala na lepsze zrozumienie siebie i swoich potrzeb (Kabat-Zinn, 2003). To także doskonała technika wspierająca rozwój zdrowych relacji z samym sobą.
Programy Transformacji – Specjalistyczne programy pracy z podświadomością mogą prowadzić do głębokiej, trwałej zmiany w sposobie myślenia i postrzegania siebie. Programy te łączą różne techniki, aby wspierać uczestników w odkrywaniu swoich blokad i transformowaniu negatywnych wzorców zachowań.
Emocjonalne korzyści z dbania o siebie
Kiedy zaczynamy stawiać swoje potrzeby na równi z potrzebami innych, doświadczamy pozytywnych zmian na poziomie emocjonalnym. Praca nad sobą i podświadomością prowadzi do:
Zwiększenia poczucia własnej wartości – Zaczynasz dostrzegać swoją wartość niezależnie od tego, co robisz dla innych.
Zdolności do budowania zdrowych granic – Ochrona siebie i swoich potrzeb staje się priorytetem, co wzmacnia relacje z innymi.
Uwalniania się od presji – Odkrywasz, że nie musisz zaspokajać oczekiwań wszystkich wokół, aby czuć się wartościowym.
Otwórz się na zmianę i zacznij dbać o siebie
Jeśli masz tendencję do stawiania innych na pierwszym miejscu, może nadszedł czas, aby zacząć bardziej świadomie dbać o siebie. Zrozumienie i praca z podświadomością mogą pomóc Ci w przekształceniu głęboko zakorzenionych przekonań i nauce, jak budować zdrową relację z samym sobą.
Zapraszamy do skorzystania z bezpłatnych materiałów dostępnych na stronie freeme.com.pl/materialy oraz do wzięcia udziału w naszych Programach Transformacji, które pomogą Ci w pracy nad sobą i odkrywaniu własnej wartości.
